طلاق عسر و حرج

از مهمترین وعمده ترین علل در دادخواست جدائی از طرف زوجه و ترک زندگی زناشوئی، مبحث عسرو حرج می باشد. حال سوال پیش می آید که معنی و مفهوم عسر و حرج چیست؟ عسر و حرج در لغت به دو بخش عسر به معنای مشقت، شدت، صعوبت و سختی بسیار و غیرقابل تحمل می‌باشد، حرج نیز در لغت به معنی ضیق، در تنگنا قرار گرفتن است. همچنین عسر و حرج در فقهی دین اسلام یکی از مهم ترین قواعد می باشد که در اکثر موارد، قابل استناد می باشد. پرونده های مطروحه بسیاری از جمله : پرونده های طلاق از مهم ترین کاربردهای استناد به مفهوم عسر و حرج می باشد. چناچنه زوجه طی زندگی زناشویی خود با زوج(مرد)، دچار عسر و حرج یا سختی شدیدی باشد، به نحوی که این صعوبت، سختی و مشقت برای زن، زجرآورو غیر قابل تحمل نباشد، می تواند درخواست طلاق خود را در محاکم قضائی (دادگاه خانواده) مطرح نماید.

درخواست طلاق توسط زوجه تنها در برخی موارد خاص قابل طرح می باشد، زیرا در زندگی مشترک حق طلاق با زوج می باشد. این موارد خاص در قانون آمده است که یکی از موارد و مصادیق آن، طلاق به دلیل عسر و حرج می باشد. زوجه در صورتی می تواند با استناد به عسر و حرج طلاق بگیرد که بتواند در دادگاه عسر و حرج خود را ثابت نماید.

در ادامه این مطلب با وکیل طلاق همراه باشید تا به بررسی کامل مبحث عسر و حرج بپردازیم.

عسر و حرج

عسر: به معنای مشقت، شدت، صعوبت و سختی

حرج: به معنی ضیق، در تنگنا قرار گرفتن

حال که با مفهوم کلی عسر و حرج آشنا شده اید، به تشریح کاملی از طلاق زوجه به دلیل عسر و حرج می پردازیم. تا به آگاهی کاملی از تمامی زوایای این امر دست یابید.

همانطور که بارها در مقالات مربوط به دعاوی خانواده به آن اشاره کرده ایم با استناد به قانون مدنی حق طلاق با مرد می باشد. یعنی زوج با در اختیار داشتن حق طلاق هر زمان که بخواهد می تواند بدون دلیل خاصی و یا اثبات مسئله ای همسر خود را با پرداخت حق و حقوق مالی مانند: مهریه طلاق دهد. اما این قانون در مورد طلاق از طرف زوجه صدق نمی کند. اگر زوجه بخواهد از همسر خود جدا شود و یا طلاق بگیرد باید دلایل خود از جمله عسر و حرج را اثبات نماید.

زوجه زمانی که دچار عسر و حرج می شود می تواند با استناد به شروط دوازده گانه ضمن عقد نکاحی که در سند ازدواج و یا عقدنامه قید شده است، دادخواست طلاق بدهد.

با اشاره به موارد قانونی دادخواست طلاق از طرف زوجه، طلاق عسروحرج، باید قاضی رسیدگی کننده به پرونده، دلایل دال بر عسر و حرج زوجه را بپذیرد. در صورت عدم پذیرش دلایل و اینکه قاضی دلایل زوجه را عسر و حرج تشخیص ندهد، حکم به طلاق زن، نخواهد داد و زوجه نمی تواند با استناد به این دلایل طلاق بگیرد.

در ماده 1130 قانون مدنی، امده است که بر اساس آن: عسروحرج، عبارت است از به وجود آمدن وضعیتی که ادامه زندگی را برای زوجه، با مشقت، همراه ساخته و تحمل آن، مشکل باشد ». بر این اساس، در تعریف عسر و حرج، می توان گفت که شرایط سخت و غیر متعارفی که تحمل آن از عهده زن، خارج بوده و به واسطه چنین شرایطی، نتوان به زندگی مشترک ادامه داد، تحت عنوان عسر و حرج، شناخته می شود.

مصادیق عسر و حرج در قانون مدنی

با تعریف کاملی از عسر و حرج و چگونگی درخواست زوجه با استناد به عسر و حرج حال، مصادیق عسر و حرج در قانون مدنی به سوال ما در مورد اینکه ادعای زوجه در مورد این امر در چه مواردی اثبات می شود، پاسخ می دهد. زوجه می تواند در صورت مواجه شدن با مصادیق ذیل، عسر و حرج خود را در محاکم قضائی به اثبات برساند.

طبق ماده 1130 قانون مدنی، هر گاه زنی در زندگی زناشویی خود دچار مشقت، صعوبت و سختی شود، می تواند با اثبات آنها طلاق بگیرد. این موارد در قانون احصا نشده و مختص دلایل خاص نیست. ممکن است هر دلایلی یا هر دلیل خاصی از جمله مصادیق عسر و حرج بحساب آید و دادگاه به آن توجه نماید.

این دلیلی است که در تبصره ماده مذکور، آمده است که موارد ذکر شده، مانع از آن نمی شود که دادگاه، موارد دیگری را به عنوان عسروحرج زن، احراز نموده و به استناد آن، حکم طلاق زن را صادر نماید. با در نظر گرفتن این توضیحات، از مصادیق عسر و حرج در قانون مدنی، می توان به مصادیق زیر، اشاره نمود :

۱- چنانچه زوج، زندگی زناشویی را حداقل به مدت ۶ ماه متوالی یا ۹ ماه متناوب در مدت یک سال بدون عذر موجه ترک نماید.

۲-چنانچه زوج به مواد مخدر یا مشروبات الکلی که به اساس زندگی خانوادگی آسیب برساند، اعتیاد اشته باشد.

۳ – محکومیت قطعی زوج به حبس ۵ سال یا بیشتر.

۴- ضرب و جرح و دشنام دادن و توهین یا هرگونه سوء رفتار مستمر زوج.

طلاق با اثبات عسر و حرج زوجه

با دانستن مصادیق عسر و حرج به شرح طلاق با اثبات عسر و حرج زوجه می پردازیم. زمانی که زوجه با استناد به عسرو حرج خود به دادگاه مراجعه می کند، دادگاه به بررسی زوایای مختلف عسر و حرج می پردازد. زوجه با اثبات دلایل خود می تواند حکم طلاق خود را بگیرد.

با استناد به ماده 1130 قانون مدنی، چناچنچه در زندگی زناشویی، اعمالی موجب ایجاد عسر و حرج یا مشقتی برای زوجه شده باشد، زوجه با استناد به آنها، می تواند با مراجعه به محاکم قضایی دادخواست طلاق را تقدیم نماید. در صورتی که دلایل عسرو حرج زوجه به اثبات قاضی برسد، قاضی رسیدگی به پرونده زوج را اجبار به طلاق دادن زن می نماید. بنابراین، در طلاق با استناد به عسر و حرج زن، نیازی به رضایت زوج (مرد)، در جهت طلاق دادن زن نمی باشد.

چناچنه زوج در مقابل این حکم تمکین نکند، حکم طلاق زوجه بدستور قاضی صادر می شود. سپس زوجه با در دست داشتن حکم طلاق می تواند به دفاتر ثبت ازدواج و طلاق مراجعه کرده و طلاق خود را ثبت نماید. ذکر این نکته ضروریست که در حکم طلاق زوجه با استناد به عسروحرج، رجوع مرد امکان پذیر نیست.

شروط ۱۲ گانه عسر و حرج

همانطور که در ماده 1133 قانون مدنی حق اخذ طلاق به زوج واگذار گردیده زوج جهت اخذ طلاق نیازمند تهیه و تدارک شرایطی است که قانون مدنی برای وی پیش بینی کرده است. این شرایط به نوعی طبق شروط 12 گانه مندرج در عقدنامه و طبق 5 بند ضمن تعریف عسروحرج در ماده 1130 قانون مدنی تعیین گردیده است. زوجه با تحقق هر یک از شروط فوق می تواند نسبت به ترک دادخواست طلاق اقدام نماید.

ماده 1130 قانون مدنی

طلاق از ایقاعات یک طرفه بوده و صرفا با اراده مرد محقق خواهد شد. قانون گذار در بعضی موارد با تعیین یک سری شرایط به زوجه این اجازه را داده است که با تحقق شرایط خاص که در ماده 1130 یا شروط ضمن عقدنامه به دادگاه مراجعه نماید و ضمن اخذ حکم طلاق نسبت به مطلقه نمودن خود در دفتر رسمی طلاق اقدام نماید. موارد تعیین شده در خصوص اجازه مطلقه نمودن زوجه در ماده 1130 قانون مدنی به تفکیک اشاره شده است تا زوجه با اثبات شرایط ذیل که بدان اشاره خواهیم کرد شخصا یا توسط وکیل متخصص در امر طلاق به دادگاه مراجعه نماید و با اثبات حداقل یکی از شرایط زیر در دادگاه خود را مطلقه نموده و با در دست داشتن حکم طلاق قطعیت یافته اقدامات نهایی را جهت ثبت طلاق در دفترخانه اعمال نماید.

۱ – ترک زندگی خانوادگی توسط زوج حداقل به مدت شش ماه متوالی و یا نه ماه متناوب در مدت یک سال بدون عذر موجه.
۲ – اعتیاد زوج به یکی از انواع مواد مخدر و یا ابتلاء وی به مشروبات الکلی که به ‌اساس زندگی خانوادگی خلل وارد آورد و امتناع یا عدم امکان الزام وی به ترک آن در مدتی‌ که به تشخیص پزشک برای ترک اعتیاد لازم بوده است. در صورتی که زوج به تعهد خود عمل ننماید و یا پس از ترک، مجدداً به مصرف ‌موارد مذکور روی آورد، بنا به درخواست زوجه، طلاق انجام خواهد شد.
۳ – محکومیت قطعی زوج به حبس پنج سال یا بیشتر.
۴ – ضرب و شتم یا هرگونه سوء‌رفتار مستمر زوج که عرفاً باتوجه به وضعیت زوجه‌قابل تحمل نباشد.
۵ – ابتلاء زوج به بیماری‌های صعب‌العلاج روانی یا ساری یا هر عارضه صعب‌العلاج ‌دیگری که زندگی مشترک را مختل نماید.

عسر و حرج زوجه

در قانون مدنی به طور کامل و روشن مصادیق عسر و حرج زوجه مشخص گردیده است.مصادیق عسرو حرجی که زوجه با اثبات آن می تواند حکم طلاق گرفته و خود را مطلقه نماید. چنانچه زوجه در شرایط موارد عسرو حرج قرار گیرد می تواند تقاضای طلاق نموده و با اثبات آن خود را مطلقه نماید. چنانچه عسر و حرج مذکور در محکمه ثابت شود، دادگاه می تواند زوج را اجبار به طلاق نماید و در صورتی که اجبار میسر نباشد، زوجه به اذن حاکم شرع، طلاق داده می شود. بر اساس این ماده، اثبات این عسر و حرج، بر عهده زوجه است.

مراحل درخواست طلاق به دلیل عسر و حرج

• تنظیم دادخواست طلاق عسرو حرج
• ثبت دادخواست طلاق در یکی از دفاتر خدمات قضایی
• ارجاع دعوا به یکی از شعب دادگاه خانواده
• تعیین وقت رسیدگی
• رسیدگی به دعوای طلاق
• ارجاع دعوا به داوری توسط قاضی جهت گرفتن گواهی عدم امکان سازش
• صدور حکم طلاق
• اخذ قطعیت طلاق
• مراجعه به دفترخانه جهت ثبت و اجرای صیغه طلاق
• صدور طلاق نامه

طلاق عسر و حرج چقدر طول میکشد؟

در طلاق عسر و حرج مسائل بسیاری در مدت زمان رسیدگی اثرگذار هستند. در بازه های زمانی مختلف و حجم پرونده های رسیدگی شعبات و یا تعیین وقت رسیدگی به پرونده طلاق عسر و حرج می تواند زمان را تعیین کند. در بسیاری از شعبات دادگاه حجم پرونده ها بسیار زیاد می باشد در نتیجه زمان زیادی برای رسیدگی و صدور حکم صرف خواهد شد. اما شعباتی هم هستند که تراکم پرونده در آنها کم می باشد و روند رسیدگی به طلاق عسروحرج کوتاه خواهد بود. همچنین در پروسه رسیدگی زوج با دلایل مختلف و یا تجدیدنظر می تواند روند رسیدگی را طولانی تر کند. بهتر است که زوجه برای ثبت دادخواست و رسیدگی به پرونده مطروحه از یک وکیل خانواده کمک بگیرد. وکیل خانواده با تجربه بالا و آشنایی کامل به موارد حقوقی پرونده می تواند زمان رسیدگی را کوتاه تر کرده و بهترین نتیجه را در راستای حکم طلاق و ثبت آن کسب نماید. در طلاق عسر و حرج می توان در بهترین حالت ممکن در مرحله بدوی 6 ماه تا یکسال را در نظر گرفت.

مهریه در طلاق به دلیل عسر و حرج

در پرونده‌های طلاق، وضعیت مهریه باید در دادنامه مشخص شود. در طلاق به دلیل عسر و حرج، دادگاه با تشخیص محق بودن زن، شوهر را مجبور به طلاق می‌کند و زن باید قسمتی یا تمام مهریه را بذل کند. مقدار بذل را دادگاه تعیین می‌کند، برخلاف طلاق به دلیل شروط ضمن عقد که زن مقدار بذل را تعیین می‌کند.

تفاوت طلاق به دلیل عسر و حرج و طلاق با اثبات شروط عقدنامه

1. حکم دادگاه: در طلاق به دلیل عسر و حرج، دادگاه حکم طلاق صادر می‌کند و مرد را مجبور به طلاق می‌کند. در طلاق با تحقق شروط ضمن عقد، دادگاه گواهی عدم امکان سازش صادر می‌کند.
2. مدت اعتبار رای دادگاه: حکم طلاق به دلیل عسر و حرج، پس از قطعیت ۶ ماه اعتبار دارد. گواهی عدم امکان سازش ۳ ماه اعتبار دارد.
3. قبول بذل مهریه: در طلاق به دلیل شروط ضمن عقد، زن وکیل مرد در طلاق و قبول بذل می‌شود. در طلاق به دلیل عسر و حرج، قبول بذل با قاضی است.
4. ملاک تصمیم دادگاه: در عسر و حرج، دادگاه وضعیت فعلی زوجین را بررسی می‌کند. زن باید ثابت کند که در حال حاضر در عسر و حرج است. در اثبات شروط ضمن عقد، اگر زن ثابت کند یکی از شروط حتی در گذشته محقق شده، وکیل شوهر در طلاق می‌شود.

در کل، در طلاق به دلیل عسر و حرج، دلایل قوی‌تری نیاز است و دادگاه باید مطمئن شود که زن در حال حاضر در عسر و حرج است.

نتیجه گیری

در این مطلب به توضیح کاملی از تعریف عسر و حرج، اثبات آن در دادگاه توسط زوجه و قبول دلایل توسط قاضی رسیدگی به پرونده و در نهایت صدور حکم پرداختیم. مراحل ثبت دادخواست و مدت زمانی که طلاق عسر و حرج طول میکشد در این مطلب ذکر شد که زمان تقریبی شش ماه تا یکسال در نظر گرفته شد. به مهمترین بخش این مطلب که مصادیق چهارگانه عسر و حرج می باشد توجه کافی نمایید. با توجه به اینکه طلاق به درخواست زوجه به علت کراهت شدید زوجه از زوج به استناد به عسر و حرج می باشد و طلاق به دو نوع رجعی و بائن تقسیم شده، قطعا نوع طلاق صادره به درخواست زوجه طلاق بائن خواهد بود.

مشاوره حقوقی طلاق عسر و حرج

شرح کاملی از عسر و حرج و طلاق زوجه با استناد به آن را ارائه دادیم. در صورتی که نیاز به مشاوره حقوقی تلفنی و یا ارجاع در زمینه عسر و حرج و مصادیق آن داشتید با شماره های مندرج در وب سایت تماس بگیرید. دفتر وکالت حمیرا پارسا وکیل دادگستری آماده ارائه مشاوره حقوقی می باشد. وکیل طلاق در کرج یا تهران دریافت مشاوره حقوقی بهترین راهکار در جهت آگاهی زوجین در زمینه مشکل حقوقی خود می باشد. پیشنهاد ما به شما این است که قبل از هرگونه اقدامی از مشاوره وکیل متخصص و باتجربه بهره مند شوید.

02188554580

09123666928