بروزرسانی(1403/09/24)

تأمین دلیل

وب سایت حقوقی حمیرا پارسا وکیل پایه یک _ تامین دلیل را در این بخش بطور کامل شرح می دهیم و اینکه تامین دلیل چه شرایطی را دارا می باشد؟ وآیا تامین دلیل انواع مختلفی دارد؟ تأمین دلیل یکی از ابزارهای قانونی است که برای حفظ و نگهداری اسناد و شواهد در پرونده‌های حقوقی مورد استفاده قرار می‌گیرد. این ابزار زمانی اهمیت پیدا می‌کند که احتمال از بین رفتن، تغییر یا نابودی مدارک و دلایل موردنظر وجود داشته باشد. همچنین بصورت حضوری جهت مشاوره حقوقی ویا ارجاع پرونده حقوقی خود مراجعه کنید. امیدواریم با مطالعه این مطلب با تامین دلیل آشنا شده تا با آگاهی بیشتری در راه احقاق حق خود قدم بردارید. در ادامه، به بررسی کامل موضوع تأمین دلیل، مراحل و الزامات قانونی مرتبط با آن پرداخته می‌شود.

منظور از تامین دلیل چیست؟

هرگاه اختلافی بین طرفین ایجاد می شود طرفین دعوای حقوقی تشکیل می دهند و برای ادعای خود و اثبات آن نیاز به دلایل مستند دارند،در این شرایط طرفین دعوای حقوقی باید درخواست تامین دلیل بدهند. در برخی طرح شکایت ها اگر هر یک از طرفین دعوا احتمال بدهند که استفاده از مدارک و دلایل دعوای آنها مثل کسب اطلاع از مطلعین, تحقیقات محلی و استعلام نظرات کارشناسان در آینده به نفع یا ضرر آنها خواهد بود می توانند از سمت دادگاه درخواست تامین دلیل آنها را نمایند. البته شایان ذکر است تشخیص ارزش هر دلیل به عهده دادگاه است و صرفا داشتن تامین دلیل به معنی صحت هر دلیل نیست.

درخواست تأمین دلیل

یکی از دلایل مهم درخواست تأمین دلیل، جلوگیری از تغییر یا تحریف شواهد است. به‌عنوان‌مثال، در دعاوی مربوط به قراردادهای تجاری، ممکن است اسناد مهمی وجود داشته باشد که خطر از بین رفتن آن‌ها وجود دارد. در این شرایط، درخواست تأمین دلیل می‌تواند به حفظ حقوق طرفین کمک کند. همچنین، در دعاوی خانوادگی یا مالی، از این ابزار برای ثبت وضعیت فعلی دارایی‌ها یا مدارک استفاده می‌شود.

دیگر دلیل عمده برای ارائه این درخواست، ایجاد اطمینان قانونی برای طرفین دعوا است. گاهی اوقات، وجود مدارک ثبت‌شده می‌تواند به حل اختلافات در مراحل اولیه کمک کند، بدون آن‌که نیاز به ورود به دادرسی‌های پیچیده باشد.

مراحل درخواست تأمین دلیل

درخواست تأمین دلیل معمولاً با ارائه دادخواست رسمی به دادگاه آغاز می‌شود. این دادخواست باید حاوی اطلاعات دقیق و مستند درباره موضوع دعوا، دلایل نیاز به تأمین دلیل، و شواهدی باشد که درخواست‌دهنده قصد ثبت و حفظ آن‌ها را دارد. قاضی مربوطه پس از بررسی مدارک و ادله ارائه‌شده، ممکن است دستور تأمین دلیل را صادر کند. این فرایند می‌تواند شامل حضور کارشناس، تهیه گزارش از وضعیت موجود، یا حتی بازدید از محل موردنظر باشد.

الزامات قانونی برای تأمین دلیل

برای موفقیت در درخواست تأمین دلیل، متقاضی باید دلایل کافی و قانونی برای درخواست خود ارائه دهد. این دلایل باید نشان‌دهنده ضرورت ثبت شواهد باشد و به‌گونه‌ای باشد که دادگاه قانع شود که بدون این اقدام، حقوق متقاضی ممکن است تضییع شود.

به‌عنوان‌مثال، در پرونده‌های مرتبط با اختلافات ملکی، متقاضی باید مستنداتی ارائه دهد که نشان دهد خطر نابودی شواهد وجود دارد. یا در موارد تجاری، متقاضی ممکن است بخواهد اسنادی را حفظ کند که در یک دعوی احتمالی نقش کلیدی ایفا خواهند کرد.

چه زمانی تامین دلیل باید انجام شود؟

تامین دليل به دو صورت اختیاری و اجباری می تواند انجام شود. با ما همراه شوید تا بدانید در چه مواردی از مورد اجباری و در چه مواردی از مورد اختیاری تامین دلیل باید استفاده کنیم.
تامین دليل اختیاری بهتر است بگوییم هر وقت که احساس کردید استفاده از مدارک و قراین موجود در محل دعوی یا در نزد شخص دیگر می تواند در آینده برای شما دردسر ساز شود. برای مثال ماشین شما کنار خیابانی پارک شده است شخصی با اتومبیلش به ماشین شما برخورد کرده و با وارد شدن خسارت از صحنه تصادف فرار می کند.

بعد از تأمین دلیل چه باید کرد؟

پس از اجرای تأمین دلیل، دلایل ثبت‌شده به پرونده ضمیمه می‌شوند و امکان استفاده از آنها در مراحل دادرسی وجود دارد. به این ترتیب، مدارک محفوظ مانده و از تغییر یا نابودی آنها جلوگیری می‌شود. تأمین دلیل یک اقدام ابتدایی برای حفظ مدارک و شواهد است که در صورت موفقیت، اطلاعات ضروری برای پرونده اصلی ثبت می‌شود. پس از این مرحله، باید اقدامات زیر را انجام دهید:

1. استفاده از شواهد در دادگاه اصلی: مدارک و گزارش تأمین دلیل را در دادخواست یا دفاعیات خود برای اثبات ادعایتان ارائه دهید.
2. ارزیابی گزارش کارشناس: اطمینان حاصل کنید که گزارش تهیه‌شده کامل و دقیق است و اشکالاتی که ممکن است موجب رد آن شوند، وجود ندارد.
3. اقدام به طرح دعوی اصلی: اگر تأمین دلیل به‌عنوان بخشی از مقدمات دعوی اصلی بوده، باید در اسرع وقت پرونده اصلی را مطرح کنید.
4. مدیریت اعتراضات احتمالی: اگر طرف مقابل به تأمین دلیل اعتراض دارد، باید آماده پاسخگویی و دفاع از آن باشید.
5. مشاوره حقوقی: برای تعیین بهترین استراتژی در استفاده از شواهد جمع‌آوری‌شده، با یک وکیل مشورت کنید.

این فرآیند باید با دقت اجرا شود تا مدارک تأمین‌شده به نتیجه مطلوب منجر شوند.

مدارک لازم برای تأمین دلیل

برای ارائه درخواست تأمین دلیل، معمولاً مدارک زیر موردنیاز است:

1. مدارک هویتی متقاضی.
2. مستندات مرتبط با موضوع دعوا.
3. دلایلی که نشان‌دهنده ضرورت تأمین دلیل باشد.
4. معرفی کارشناس (در صورت نیاز).

مدت اعتبار تأمین دلیل

تأمین دلیل به معنای حفظ و ثبت شواهد و مدارک پیش از طرح دعوی یا در زمان بروز اختلاف است. اعتبار این اقدام، برخلاف احکام قضایی، محدود به زمان خاصی نیست، بلکه به نوع و شرایط پرونده بستگی دارد. گزارش تأمین دلیل، تا زمانی که دعوی اصلی مطرح نشده باشد یا تغییری در شرایط واقعی مدارک و شواهد رخ ندهد، معتبر باقی می‌ماند. با این حال، استفاده از آن در مراجع قضایی باید در بازه معقولی پس از تأمین دلیل انجام شود تا از تغییر شرایط جلوگیری شود.

تأمین دلیل اموال منقول

تأمین دلیل در ارتباط با اموال منقول به معنای جمع‌آوری و ثبت شواهد مرتبط با این نوع اموال برای حفظ حقوق طرفین در دعاوی احتمالی است. اموال منقول، شامل اشیایی می‌شوند که امکان جابه‌جایی دارند، مانند وسایل نقلیه، تجهیزات، یا اشیای خانگی. اگر مالک یا ذی‌نفع بخواهد شواهد مربوط به وضعیت فعلی این اموال را ثبت کند، می‌تواند با درخواست تأمین دلیل از دادگاه، اقدام به ارزیابی و ثبت وضعیت اموال کند.

این اقدام اغلب در دعاوی مرتبط با خسارت، فروش، یا اثبات مالکیت به کار می‌رود.

تأمین دلیل با جلب نظر کارشناس

به فرآیندی اطلاق می‌شود که در آن درخواست‌کننده از دادگاه می‌خواهد برای ثبت شواهد و مدارک مرتبط با موضوع دعوا، از نظر تخصصی کارشناسان بهره‌مند شود. این اقدام به‌ویژه در مواردی مانند ارزیابی خسارات مالی، بررسی اموال یا تعیین شرایط خاص املاک، کاربرد دارد.

دادگاه پس از بررسی درخواست، کارشناس معتبری را تعیین می‌کند که با بررسی فنی و دقیق، گزارشی تهیه کند. این گزارش بخشی از دلایل و شواهد دعوا محسوب می‌شود و می‌تواند در صدور حکم نهایی تأثیرگذار باشد. اهمیت استفاده از تأمین دلیل و به‌ویژه بهره‌گیری از نظرات کارشناسان به‌عنوان یکی از اقدامات اولیه در فرآیندهای حقوقی، به‌خوبی در مطالعات حقوقی برجسته شده است. همان‌طور که در مقاله‌ای از ژورنال مطالعات حقوقی آمده است:

“In legal proceedings, evidence preservation through preliminary measures, such as obtaining expert opinions, plays a crucial role in ensuring justice and providing a factual basis for judicial decisions.”

در فرآیندهای حقوقی، حفظ شواهد از طریق اقدامات اولیه، مانند دریافت نظرات کارشناسی، نقش مهمی در تضمین عدالت و ارائه پایه‌ای مستند برای تصمیمات قضایی ایفا می‌کند.

رد تأمین دلیل

رد تأمین دلیل به معنای نپذیرفتن درخواست ارائه‌شده برای تأمین دلیل از سوی دادگاه است. این رد معمولاً به دلایل زیر انجام می‌شود:

1. عدم وجود ضرورت فوری: اگر قاضی تشخیص دهد تأمین دلیل نیازی به فوریت ندارد.
2. نقص در مدارک: مانند عدم ارائه اسناد مرتبط یا کافی.
3. عدم ارتباط موضوع با دعوا: اگر درخواست بی‌ارتباط با مسئله اصلی باشد.
4. سوءاستفاده احتمالی: هنگامی که تأمین دلیل به قصد مزاحمت ارائه شده باشد.

در صورت رد درخواست، متقاضی می‌تواند اعتراض کند و مدارک تکمیلی ارائه دهد.

اعتراض به تأمین دلیل

هر یک از طرفین دعوا می‌توانند به دلایل ثبت‌شده اعتراض کنند. این اعتراض معمولاً شامل ادعای تغییر، تحریف یا ناقص بودن مدارک ثبت‌شده است.

شرایط تامین دلیل چیست؟

• حفظ کردن دلیل موجود
• اگر در آینده استفاده از آن دلیل سخت باشد
• درخواست کردن تامین دلیل از دادگاه یا شورا
• عدم معارضه و ممانعت از ارائه کردن دلیل

حال تکلیف خسارت وارده با ماشین شما چه می شود؟

در این مواقع شما هم میخواهید که طرح شکایت کنید و هم میخواهید ماشینتان را برای تعمیر از محل تصادف خارج کنید پس بهتر است برای اینکه متضرر نشوید نظریه کارشناس مربوطه را در مورد ارزیابی خسارت تصادف تامین دلیل کنید.
تامین دليل اجباری در بیشتر موارد طرح دعوا طرف ذینفع در تامین دليل مختار است یعنی برای اینکه در آینده متضرر نشود از تامین دلیل استفاده می کند. اما در یک مورد موضوعیت تامین دلیل اجباری می شود یعنی شخص طبق قانون باید اینکار را انجام دهد. این مورد طبق قانون مدنی روابط بین موجر و مستاجر تدوین شده در سال ۱۳۵۶ در مورد تخلیه عین مستاجر است. در قانون اساسی اصل بر این است که در قراردادهای اجاره ای تا زمانی که یک سری شرایط فراهم نشود تا مستاجر اقدام به تخلیه ملک کند قرارداد اجاره مستاجر تمدید می شود.
در ماده ۱۳ قانون اساسی آمده هر زمان که مستاجر بخواهد ملک مورد اجاره را تخلیه کند اما موجر حاضر به تحویل گرفتن ملک نشود مستاجر می تواند با اظهارنامه ای که از موجر دارد از او تقاضا کند که ملکش را تحویل بگیرد اما اگر ظرف ۵ روز از تاریخ ابلاغ اظهارنامه موجر حاضر نشود مستاجر باید ملک را تخلیه نموده و این تخلیه را تامین دلیل کند. یعنی کلید ملک مورد نظر را به دادگاه تحویل دهد. اگر مستاجر در این شرایط تخلیه را تامین دلیل نکند طبق قانون تعهدات او در قبال اجاره نامه پا برجا خواهد بود و خود به خود اجاره نامه تمدید می شود.

درخواست تامین دلیل به چه نحوی صورت می پذیرد؟

در گذشته صلاحیت رسیدگی به تامین دلیل بر عهده دادگاه حقوقی بود اما در حال حاضر این صلاحیت به عهده شوراهای حل اختلاف سپرده شده است.

راه های انجام تامین دلیل عبارتند از:

• تحقیقات محلی
• اخذ نظریات کارشناسان مربوطه
• کسب اطلاع از مطلعین امر

درخواست تامین دليل طبق قانون به دو شکل کتبی و شفاهی صورت می گیرد. البته در تامین دلیل به شکل شفاهی باید درخواست در جلسه رسیدگی دادگاه مطرح شود که در صورتجلسه ذکر شود. در روش کتبی نیز باید در برگه های دادخواست درخواست نمایید به این صورت که در قسمت خواهان نام خودتان را بنویسید و در قسمت خوانده نام طرف دیگر که از او طرح دعوا کرده اید را بنویسید. البته اگر خواهان مثل راننده فراری از صحنه تصادف باشد قابل شناسایی نیست پس قسمت مربوز به خوانده را خالی بگذارید. در قسمت خواسته هم باید عنوان طرح دعوی را که برای آن درخواست تامین دلیل دارید بیان کنید چرا که دادگاه یا شورا باید دلایلی که درخواست تامین آن را دارید با عنوان طرح دعوا تطبیق دهد.
در ضمن یادتان نرود که در برگه دادخواست اوضاع و احوالی که برای آن تامین دلیل می دهید بیان کنید. وقتی دادخواست تامین دلیل شما به همراه کپی مدارک و اسنادتان تحویل شورا یا دادگاه می شود بدون نیاز به احضار طرف مقابل دعوا آنها تصمیم به پذیرش یا عدم پذیرش آن میگیرند.

بیشتر بخوانید: 10 نکته طلایی معامله معارض

دادخواست تأمین دلیل

دادخواست تأمین دلیل، سندی است که فرد متقاضی باید به مرجع قضایی ارائه کند. در این دادخواست، باید دلایل نیاز به تأمین، مستندات و جزئیات مرتبط ذکر شود. موارد زیر معمولاً در این دادخواست قید می‌شود:

• مشخصات طرفین.
• شرح موضوع موردنظر.
• دلایل و مدارک مرتبط.
• درخواست ثبت یا کارشناسی موضوع.

چه زمانی قرار تامین دليل صادر می شود و نحوه اجرای آن چطور است؟

در قرار تامین دلیل باید تمام مدارک و دلایل موضوع تامین دلیل مشخص شده باشد تا مجری صادر کننده قرار تامین دلیل بداند حد و حدود وظایفش چگونه است. بیایید دوباره به مثال تصادف و خسارت ماشین برگردیم و نحوه اجرای قرار را اینگونه شرح دهیم : وقتی تامین قرار خسارت خودرو صادر شده و به کارشناس مربوطه ابلاغ می شود برای شروع کار شما باید در ابتدا هزینه کارشناس را واریز کنید.
طبق قانون هرگاه اجرای قرار تامین دلیل صادر شده فوریت نداشته باشد و خوانده فردی مشخص باشد باید به وسیله اخطاریه مکان و زمان اجرای تامین دلیل را به او اطلاع دهید تا بتواند در محل حضور یابد. لازم به ذکر است که عدم حضور خوانده در محل مانع از اجرای قرار نمی شود.

وکیل تامین دلیل

«اگر در روند حقوقی خود نیاز به مشاوره یا پیگیری دقیق دارید، توصیه می‌شود از تخصص یک وکیل مجرب بهره‌مند شوید. دفتر وکالت حمیرا پارسا، وکیل پایه یک دادگستری، با تجربه گسترده در امور حقوقی، آماده ارائه خدمات حقوقی حرفه‌ای و پاسخ به تمامی سؤالات شما در زمینه تأمین دلیل و سایر موارد قانونی است. برای دریافت مشاوره و راهنمایی بیشتر، می‌توانید به این دفتر مراجعه کنید.» دفتر حقوقی حمیرا پارسا وکیل دادگستری آماده مشاوره حقوقی و یا قبول وکالت در دعاوی شما می باشد.