جدول نکات مهم

فرجام خواهی یکی از روش‌های اعتراض به آرای قضایی است که به منظور بررسی انطباق رأی صادره با موازین شرعی و قانونی صورت می‌گیرد. این نوع رسیدگی در صلاحیت دیوان عالی کشور قرار دارد و هدف آن، اطمینان از صحت و قانونی بودن احکام صادره است.

فرجام خواهی حقوقی 

در دعاوی حقوقی، فرجام خواهی به معنای درخواست بررسی مجدد رأی صادره توسط دیوان عالی کشور است. این درخواست زمانی مطرح می‌شود که یکی از طرفین دعوا به رأی صادره اعتراض داشته و معتقد باشد که رأی مذکور با قوانین و موازین شرعی مطابقت ندارد. فرجام خواهی می‌تواند نسبت به احکام و قرارهای نهایی دادگاه‌ها انجام شود.

شرایط فرجام خواهی در دعاوی حقوقی

برای پذیرش فرجام خواهی در دعاوی حقوقی، شرایطی وجود دارد که باید رعایت شوند:

• قابلیت فرجام خواهی رأی: همه احکام صادره قابلیت فرجام خواهی ندارند و تنها در مواردی خاص این امر امکان‌پذیر است. به عنوان مثال، احکامی که مستند به اقرار قاطع دعوا در دادگاه باشند، قابل فرجام خواهی نیستند.
• مهلت قانونی: فرجام خواهی باید در مهلت مقرر قانونی انجام شود. در غیر این صورت، درخواست فرجام خواهی پذیرفته نخواهد شد.

فرجام خواهی طلاق چیست؟

در دعاوی خانوادگی، به ویژه طلاق، فرجام خواهی به معنای درخواست بررسی مجدد حکم طلاق در دیوان عالی کشور است. این درخواست زمانی قابل قبول است که حکم طلاق، چه از نوع توافقی و چه از نوع یک‌طرفه، توسط دادگاه بدوی صادر شده و به مرحله قطعی رسیده باشد، یعنی اعتراضی به آن در دادگاه تجدیدنظر صورت نگرفته باشد یا پس از اعتراض در دادگاه تجدیدنظر، حکم تأیید شده باشد.

شرایط فرجام خواهی در دعاوی طلاق

برای انجام فرجام خواهی در دعاوی طلاق، شرایط زیر باید رعایت شود:

• قطعی بودن حکم: باید حکم قطعی شده باشد و امکان تجدیدنظرخواهی در مراجع پایین‌تر وجود نداشته باشد.

مهلت قانونی: فرجام خواهی باید در مهلت مقرر قانونی انجام شود. در غیر این صورت، درخواست فرجام خواهی پذیرفته نخواهد شد.

مرجع رسیدگی به فرجام خواهی

فرجام خواهی در دیوان عالی کشور مورد بررسی قرار می‌گیرد. این مرجع عالی‌رتبه قضایی در ایران مسئولیت نظارت بر درستی اجرای قوانین در آرای صادره از دادگاه‌ها را بر عهده دارد و هدف اصلی آن یکسان‌سازی رویه‌های قضایی و تضمین اجرای صحیح قوانین است.

طبق ماده ۳۶۶ قانون آیین دادرسی مدنی، دیوان عالی کشور فقط به بررسی انطباق یا عدم انطباق رأی با قوانین و مقررات می‌پردازد و برخلاف دادگاه‌های تجدیدنظر، رسیدگی ماهوی (بررسی دوباره دلایل و مستندات پرونده) انجام نمی‌دهد. بنابراین، اگر دیوان عالی کشور تشخیص دهد که حکم صادر شده برخلاف قوانین است، رأی را نقض کرده و پرونده را برای رسیدگی مجدد به دادگاه صالح ارجاع می‌دهد.

دیوان عالی کشور دارای شعب مختلفی است که هر یک از آنها به پرونده‌های ارجاعی رسیدگی می‌کنند. پس از دریافت دادخواست فرجامی، پرونده به یکی از این شعب ارجاع شده و توسط قضات مجرب بررسی می‌شود. در صورتی که رأی صادره مطابق با قانون باشد، دیوان آن را تأیید کرده و در غیر این صورت، رأی را نقض و برای رسیدگی مجدد به دادگاه بدوی یا تجدیدنظر ارسال می‌کند.

مهلت فرجام خواهی

فرجام خواهی یکی از راه‌های اعتراض به احکام و قرارهای قضایی است که در دیوان عالی کشور بررسی می‌شود. اما این درخواست باید در مهلت قانونی مشخصی ثبت شود، در غیر این صورت پذیرفته نخواهد شد.

مطابق ماده ۴۰۱ قانون آیین دادرسی مدنی، مهلت فرجام خواهی برای اشخاصی که در ایران اقامت دارند بیست روز و برای افراد مقیم خارج از کشور دو ماه از تاریخ ابلاغ رأی قطعی است. این مهلت از روز بعد از ابلاغ حکم آغاز شده و در صورتی که آخرین روز مهلت با تعطیل رسمی مصادف باشد، نخستین روز کاری بعد از تعطیلی، آخرین مهلت فرجام خواهی خواهد بود.

نکته مهم: در صورتی که یکی از طرفین دعوا فوت کند یا حجر (عدم اهلیت قانونی) او ثابت شود، مهلت فرجام خواهی از زمان تعیین و معرفی نماینده قانونی یا ورثه او مجدداً محاسبه خواهد شد.

با توجه به حساسیت این مهلت، توصیه می‌شود که متقاضیان فرجام خواهی در سریع‌ترین زمان ممکن نسبت به تنظیم و ارائه دادخواست فرجامی اقدام کنند. در این مسیر، خانم حمیرا پارسا، وکیل پایه یک دادگستری، می‌تواند شما را در انجام صحیح مراحل فرجام خواهی و جلوگیری از رد درخواست به دلیل مشکلات شکلی راهنمایی کند.

تفاوت فرجام خواهی و تجدیدنظر

فرجام خواهی و تجدیدنظر هر دو از روش‌های اعتراض به آراء قضایی محسوب می‌شوند، اما تفاوت‌های اساسی در ماهیت، مرجع رسیدگی و نحوه بررسی پرونده‌ها دارند.

۱. تفاوت در هدف و ماهیت رسیدگی

• تجدیدنظر: در مرحله تجدیدنظر، دادگاه تجدیدنظر پرونده را از نظر ماهوی و شکلی بررسی می‌کند. یعنی علاوه بر تطبیق رأی با قوانین، دلایل، مدارک و شواهد ارائه‌شده را نیز مجدداً ارزیابی کرده و حتی ممکن است رأی جدیدی صادر کند.
• فرجام خواهی: در مرحله فرجام‌خواهی، دیوان عالی کشور فقط از نظر قانونی و شکلی رأی صادره را بررسی می‌کند و وارد بررسی دلایل و شواهد نمی‌شود. اگر رأی مخالف قوانین باشد، نقض شده و برای رسیدگی مجدد به دادگاه مربوطه ارجاع داده می‌شود.

۲. تفاوت در مرجع رسیدگی

• تجدیدنظر: دادگاه‌های تجدیدنظر استان، مرجع رسیدگی به درخواست تجدیدنظر هستند.
• فرجام خواهی: دیوان عالی کشور به درخواست فرجام‌خواهی رسیدگی می‌کند.

۳. تفاوت در نوع آراء قابل اعتراض

• تجدیدنظر: تقریباً تمام احکام صادره از دادگاه‌های بدوی (به‌جز برخی موارد استثنایی) قابل تجدیدنظرخواهی هستند.
• فرجام خواهی: فقط آرای دادگاه تجدیدنظر و برخی آرای دادگاه بدوی که مستقیماً قابل فرجام هستند، مشمول فرجام‌خواهی می‌شوند.

۴. تفاوت در نتیجه نهایی

• تجدیدنظر: ممکن است دادگاه تجدیدنظر رأی قبلی را تأیید، اصلاح یا نقض کند و رأی جدیدی صادر نماید.
• فرجام خواهی: دیوان عالی کشور رأی را فقط از نظر قانونی بررسی می‌کند. در صورت وجود نقص در رعایت قوانین، رأی را نقض کرده و پرونده را برای رسیدگی مجدد به دادگاه ارسال می‌کند، اما خودش رأی جدید صادر نمی‌کند.

بیشتر بخوانید: حق حبس چیست؟

نقش وکیل در فرجام خواهی

انجام فرجام خواهی نیازمند دانش و تجربه حقوقی است. حضور وکیل متخصص می‌تواند در تهیه و تنظیم لایحه فرجام‌خواهی و پیگیری مراحل قانونی مؤثر باشد. خانم حمیرا پارسا، وکیل پایه یک دادگستری، با تجربه و تخصص در امور حقوقی و خانوادگی، می‌تواند در این زمینه یاری‌رسان شما باشد.

نتیجه‌گیری

فرجام خواهی ابزاری قانونی برای اطمینان از انطباق احکام صادره با موازین شرعی و قانونی است. در دعاوی حقوقی و به ویژه طلاق، آگاهی از شرایط و مراحل فرجام خواهی می‌تواند در حفظ حقوق طرفین مؤثر باشد. در این مسیر، مشاوره و همراهی وکیل متخصص می‌تواند نقش بسزایی در پیشبرد موفقیت‌آمیز فرجام خواهی داشته باشد.

در صورت نیاز به مشاوره و راهنمایی در زمینه فرجام خواهی، می‌توانید به دفتر وکالت خانم حمیرا پارسا، وکیل پایه یک دادگستری، مراجعه نمایید.