حضانت

بروزرسانی(1403/07/17)

وب سایت حقوقی حمیرا پارسا وکیل پایه یک _ حضانت فرزندان یکی از مواردی بوده که وکیل خانواده باید اشراف کاملی به آن و موضوعات مرتبط با ان داشته باشد. زیرا معمولا علت عمده دعاوی خانوادگی مربوط به طلاق بوده و در هر خانواده ای که فرزندی وجود داشته باشد و زوجین تصمیم به طلاق بگیرند، بحث حضانت فرزند پیش می آید. حضانت فرزندان دارای موارد بسیار متعدد و پیچیده ای بوده است.

حضانت به معنای حق و وظیفه قانونی پدر و مادر یا سایر افراد است که در قبال نگهداری، تربیت و حمایت از فرزند یا فرزندان خود دارند. این حق و مسئولیت بر اساس قوانین و شرایط مختلف ممکن است به یکی از والدین یا در برخی موارد به فردی دیگر واگذار شود. حضانت شامل نگهداری، تامین نیازهای جسمانی و روحی کودک و همچنین فراهم کردن محیطی سالم برای رشد و پیشرفت او است.

حضانت همچنین شامل مراقبت روزانه از کودک، تربیت آموزشی، و حتی فراهم کردن نیازهای عاطفی او می‌شود. در قوانین ایران، حضانت فرزند معمولاً در زمان طلاق توافقی والدین به یکی از آن‌ها واگذار می‌شود، اما این حق نیز تحت شرایط خاصی می‌تواند تغییر کند.

از این رو در ادامه این مطلب توضیحات بیشتری در مورد حضانت و وظایف وکیل خانواده در مورد چنین پرونده هایی آمده است. با ما همراه باشید تا اطلاعات بیشتری در این زمینه کسب کنید.

حضانت فرزند مشترک

حضانت فرزند مشترک یک اصطلاح حقوقی است که به توافق بین والدین درباره نگهداری و مسئولیت پرورش و تربیت فرزندان مشترک اشاره دارد. در این حالت، هر دو والدین حق و مسئولیتی در قبال فرزندان خود دارند و در فرآیند تصمیم‌گیری‌های مربوط به تربیت، تعلیم و پرورش و تصمیمات روزمره و همچنین نگهداری فرزندان مشترک هستند.

در حضانت فرزند مشترک، والدین می‌توانند توافق کنند که فرزند مشترک به طور مساوی و یا با توجه به سن فرزند در اختیار پدر و یا مادر باشد. برای مثال، ممکن است برنامه‌ای تعیین شود که فرزندان یک هفته با یکی از والدین و هفته بعد با والدین دیگر سپری کنند. البته، جزئیات و شیوه تقسیم زمان حضانت می‌تواند بسته به شرایط و عوامل مختلف متفاوت باشد. در بسیاری از موارد و در صورت عدم توافق میان والدین، در مورد حضانت فرزند مشترک، قاضی پرونده تصمیم گیری می کند.

وظایف وکیل خانواده در مورد پرونده های مربوط به حضانت

مهمترین وظیفه ای که وکیل خانواده دارد، بررسی شرایط زوجین می باشد. زیرا طبق قانون فرزندان پس از طلاق باید در کنار مادر زندگی کنند تا به سن هفت سالگی برند. این در حالتی است که زوجه از نظر روحی و جسمی دچار مشکل نباشد. چنانچه مادر فرزند اخلاق و رفتار مناسبی با وی نداشته باشد، بهتر است که حضانت وی به پدر او سپرده شود.

گاهی اوقات مشاهده می شود که هم پدر و هم مادر بچه صلاحیت نگهداری از وی را ندارند. در این شرایط بهتر است یکی از اقوام درجه یک توسط وکیل خانواده شناسایی شود که از نظر رفتار با وی شرایط بهتری داشته باشد. بدین ترتیب وکیل امور خانواده نقش بسیار پر رنگی در آسایش فرزندان طلاق دارد.

حضانت فرزندان قبل از سن هفت سالگی بر عهده مادر و بعد از سن هفت سالگی بر عهده پدر می باشد. این در حالی است که هر دوی آنها شرایط لازم برای نگهداری از فرزند خود را داشته باشند و همچنین توافق خاصی بین آنها صورت نگرفته باشد. با مشورت های وکیل طلاق و توافقاتی که بین زوجین صورت می گیرد، پدر یا مادر می توانند حضانت فرزند را برای همیشه بر عهده بگیرند.

حضانت فرزند طبق قانون جدید

در مبحث حضانت فرزند طبق قانون جدید، طبق ماده ۱۱۶۹ قانون مدنی حضانت فرزند پسر و  فرزند دختر تا ۷ سالگی به مادر سپرده می‌شود. اما در مورد حضانت پسر از هفت تا پانزده سالگی با پدر و در مورد دختر از ۷ تا ۹ سالگی پدر مسئولیت حضانت را بر عهده می‌گیرد. ۹ سالگی زمانی است که فرزند دختر تصمیم می‌گیرد در ادامه با کدام یک از والدین زندگی کند و پسر بعد از پانزده سالگی تصمیم می گیرد که با کدام یک از والدین زندگی کند.

حضانت فرزندان

حضانت فرزندان موضوعی حساس است که در مواقع طلاق یا جدایی والدین اهمیت بیشتری پیدا می‌کند. در بیشتر موارد، حضانت فرزند تا سنین خاصی به مادر واگذار می‌شود و پس از آن به پدر. با این حال، بسته به شرایط خاص هر خانواده، ممکن است قاضی تصمیم بگیرد حضانت به طور متفاوتی انجام شود. قانون در تلاش است که بهترین محیط برای کودک فراهم شود و بر اساس منافع او تصمیم‌گیری کند.

در قوانین ایران، حضانت فرزندان تا سن 7 سالگی به مادر سپرده می‌شود، اما بعد از این سن، حضانت پسران به پدر داده می‌شود. با این وجود، منافع کودک همیشه در اولویت است و اگر یکی از والدین نتواند به درستی از فرزند خود مراقبت کند، حضانت به طرف دیگر یا حتی به فرد دیگری منتقل می‌شود.

حضانت فرزند پسر

حضانت فرزند پسر در قوانین ایران تفاوت‌هایی با حضانت فرزند دختر ندارد، اما سن انتقال حضانت بین والدین مورد توجه است. به طور کلی، حضانت پسران تا سن 7 سالگی به مادر تعلق دارد و پس از آن حضانت به پدر داده می‌شود، مگر در موارد خاص که ممکن است تصمیم قضایی متفاوت باشد. پس از 15 سالگی، فرزند پسر از نظر قانونی به سن بلوغ رسیده و می‌تواند خود تصمیم بگیرد که با کدام یک از والدین زندگی کند.

در تعیین حضانت، معمولاً قاضی بر اساس سلامت روحی و جسمی والدین و همچنین علاقه و تمایل فرزند به انتخاب والدین تصمیم‌گیری می‌کند. شرایط اقتصادی، وضعیت خانوادگی و میزان توانایی هر یک از والدین در فراهم کردن محیطی مناسب برای رشد کودک از دیگر عوامل موثر در این تصمیم‌گیری‌هاست.

حق حضانت فرزند

حق حضانت فرزند یک مسئله حقوقی و اجتماعی بسیار مهم است که در مواقع طلاق یا جدایی والدین به اوج اهمیت می‌رسد. هر یک از والدین در صورتی که شرایط مناسب را داشته باشند، می‌توانند حق حضانت فرزند را درخواست کنند. این حق به معنی داشتن مسئولیت نگهداری و تربیت فرزند است و با شرایط خاصی به یکی از والدین واگذار می‌شود.

یکی از مهم‌ترین مسائلی که در حق حضانت بررسی می‌شود، منافع کودک است. قاضی با در نظر گرفتن رفاه کودک، شرایط اقتصادی و روانی والدین، و همچنین تمایل خود کودک (در صورت رسیدن به سن قانونی) تصمیم می‌گیرد که حضانت به کدام والد داده شود. در صورتی که والدین نتوانند به توافق برسند، دادگاه نقش تعیین کننده خواهد داشت.

حضانت دائم فرزند

حضانت دائم فرزند به معنای داشتن مسئولیت طولانی‌مدت نسبت به نگهداری و تربیت او است. معمولاً در مواردی که یکی از والدین فوت کرده یا به دلایل قانونی نتواند از فرزند مراقبت کند، حضانت دائم به والد دیگر یا فردی دیگر از نزدیکان واگذار می‌شود. این نوع حضانت به معنای داشتن مسئولیت کامل و بدون تغییر در قبال فرزند است و تا زمان رسیدن کودک به سن قانونی ادامه دارد.

در قوانین ایران، حضانت دائم در صورتی که پدر یا مادر به دلیل مشکلات جسمی یا روحی نتواند به درستی از فرزند مراقبت کند، به طور دائم به دیگری واگذار می‌شود. این تصمیم معمولاً بر اساس منافع کودک گرفته می‌شود و دادگاه با در نظر گرفتن تمامی جوانب به تعیین سرپرست دائم کودک می‌پردازد.

شرایط گرفتن حضانت فرزند توسط مادر

چنانچه پدر دارای مشکلات و سوابق اخلاقی و رفتاری باشد، زوجه می تواند با ارائه مدارک و اثبات آن حضانت پدر را سلب کرده و خود حضانت فرزند را بر عهده بگیرد. عواملی که می تواند موجب سلب حضانت فرزند شود و حضانت به مادر داده می شود و این موارد عبارتند از:

• اعتیاد به مواد مخدر و روانگردان
• مبتلا به بیماری های اعصاب و روان
• ضرب و شتم فرزند
• ممانعت از ملاقات طفل

شرایط حضانت دائم چیست؟

حضانت دائم به شرایطی اطلاق می‌شود که یک والد یا فرد دیگر برای مدت طولانی، معمولاً تا زمانی که کودک به سن بلوغ یا قانونی برسد، مسئولیت کامل نگهداری و تربیت فرزند را بر عهده می‌گیرد. در قوانین ایران و بسیاری از کشورها، شرایط خاصی وجود دارد که ممکن است حضانت دائم به یکی از والدین یا فرد دیگری از نزدیکان کودک واگذار شود. در زیر به شرایط و مواردی که منجر به حضانت دائم می‌شود اشاره شده است:

1. فوت یکی از والدین

اگر یکی از والدین فوت کند، حضانت فرزند معمولاً به والد زنده سپرده می‌شود. در صورتی که پدر یا مادر فوت کرده باشد، والد دیگر به طور خودکار حق حضانت را خواهد داشت مگر اینکه شرایط خاصی وجود داشته باشد که مانع از واگذاری حضانت به او شود (مثلاً عدم صلاحیت والد زنده از نظر دادگاه).

2. عدم صلاحیت یکی از والدین

گاهی اوقات ممکن است دادگاه تشخیص دهد که یکی از والدین توانایی و صلاحیت لازم برای حضانت فرزند را ندارد. این صلاحیت می‌تواند به دلیل مشکلات روحی و روانی، اعتیاد، سابقه کیفری، یا عدم توانایی تأمین نیازهای اساسی فرزند (مانند مسائل مالی یا نگهداری) مورد تردید قرار بگیرد. در چنین مواردی، حضانت دائم به والد دیگر یا فردی دیگر که صلاحیت دارد واگذار می‌شود.

3. جدایی یا طلاق والدین

در زمان جدایی یا طلاق، دادگاه ممکن است تصمیم بگیرد که حضانت دائم به یکی از والدین داده شود. این تصمیم بر اساس منافع کودک، شرایط زندگی والدین، و توانایی آنها در ارائه محیطی مناسب برای رشد و تربیت فرزند اتخاذ می‌شود. عواملی مانند تمایل خود کودک (در سنین بالاتر)، وضعیت اقتصادی والدین، و توانایی والد در تأمین سلامت روحی و جسمی فرزند از جمله مواردی است که در این تصمیم‌گیری مؤثر است.

4. عدم توانایی والدین در نگهداری از کودک

در مواردی که هر دو والد به دلیل شرایط خاصی قادر به نگهداری از فرزند نیستند (مانند بیماری‌های مزمن، اعتیاد یا زندانی بودن)، دادگاه ممکن است حضانت دائم را به فرد دیگری از خانواده یا حتی فردی خارج از خانواده که توانایی نگهداری از کودک را دارد، واگذار کند. در چنین مواردی معمولاً دادگاه بر اساس صلاحیت‌های اخلاقی و توانایی‌های فرد جدید تصمیم‌گیری می‌کند.

5. تمایل و درخواست کودک

در صورتی که کودک به سن قانونی برسد (در ایران معمولاً 15 سال برای پسران و 9 سال برای دختران)، می‌تواند به طور مستقل تصمیم بگیرد که با کدام یک از والدین یا سایر افراد زندگی کند. اگر کودک تمایل داشته باشد که تحت حضانت یکی از والدین یا افراد دیگر قرار بگیرد، دادگاه این درخواست را مورد بررسی قرار داده و در صورتی که شرایط مناسب باشد، تصمیم‌گیری می‌کند.

6. توافق بین والدین

در مواردی که والدین به طور مسالمت‌آمیز از یکدیگر جدا می‌شوند، می‌توانند بر سر حضانت دائم فرزند به توافق برسند. این توافق باید به تأیید دادگاه برسد تا قانونی شود. دادگاه معمولاً توافق والدین را می‌پذیرد، مگر اینکه شواهدی دال بر عدم صلاحیت یکی از والدین وجود داشته باشد.

7. حضانت به دلیل ترک یا رها کردن کودک

اگر یکی از والدین کودک را رها کرده یا برای مدت طولانی از او مراقبت نکند، دادگاه ممکن است حضانت دائم فرزند را به والد دیگر یا شخص دیگری بسپارد. این نوع حضانت به ویژه زمانی مطرح می‌شود که یکی از والدین عملاً هیچ نقشی در زندگی فرزند ندارد و فرد دیگر یا والد دیگر تمام وظایف حضانت را بر عهده گرفته است.

8. سوء استفاده یا خشونت

در صورت اثبات هرگونه سوء استفاده یا خشونت جسمی و روانی از سوی یکی از والدین نسبت به فرزند، دادگاه می‌تواند حضانت دائم را به والد دیگر یا یک فرد قابل اعتماد واگذار کند. حفظ سلامت جسمی و روحی کودک از اولویت‌های اصلی در تعیین حضانت است.

مدارک لازم برای گرفتن حضانت فرزند

• مدارک شناسایی: کارت ملی ، شناسنامه
• در صورت طلاق : طلاق نامه
• شهادت شهود
• استعلام از مراجع مربوطه

برای درخواست حضانت دائم در ایران، والدین یا افراد دیگری که قصد دارند حضانت فرزند را بر عهده بگیرند، باید مدارک و مستندات مشخصی را به دادگاه ارائه دهند. این مدارک به منظور اثبات صلاحیت فرد متقاضی و ارزیابی شرایط کودک و خانواده مورد بررسی قرار می‌گیرند. در ادامه، مدارک لازم برای درخواست حضانت دائم ذکر شده است:

شناسنامه و کارت ملی

• شناسنامه و کارت ملی والدین یا فرد متقاضی حضانت، به‌همراه شناسنامه کودک، باید ارائه شود تا هویت طرفین و نسبت خانوادگی آن‌ها به‌صورت رسمی تأیید گردد.

گواهی فوت (در صورت فوت یکی از والدین)

• در صورتی که یکی از والدین فوت کرده باشد، گواهی فوت والدین باید به دادگاه ارائه شود. این مدرک برای تعیین حضانت به والد زنده یا شخص دیگری مهم است.

مدارک طلاق (در صورت جدایی والدین)

• اگر والدین از یکدیگر طلاق گرفته‌اند، سند طلاق و حکم مربوط به آن باید به دادگاه ارائه شود. این مدارک برای بررسی شرایط حضانت پس از جدایی ضروری است.

حکم عدم صلاحیت یکی از والدین (در صورت لزوم)

• در صورتی که یکی از والدین به دلایل قانونی یا اخلاقی فاقد صلاحیت حضانت باشد (مثلاً به دلیل اعتیاد، سوء‌استفاده، یا خشونت)، حکم یا مدارک مرتبط با عدم صلاحیت او باید به دادگاه ارائه شود. این مدارک شامل سوابق کیفری، رأی دادگاه قبلی، یا مستندات پزشکی قانونی هستند.

گواهی سلامت جسمی و روحی متقاضی حضانت

• دادگاه ممکن است درخواست گواهی سلامت جسمی و روانی متقاضی حضانت را بدهد تا از توانایی و صلاحیت او برای مراقبت از کودک مطمئن شود. این گواهی از سوی مراکز درمانی یا پزشکان معتبر صادر می‌شود.

مدارک تمکن مالی و تأمین نیازهای کودک

• متقاضی حضانت باید مدارک مالی خود را ارائه دهد تا اثبات کند که توانایی مالی کافی برای تأمین نیازهای کودک (مانند هزینه‌های آموزشی، تغذیه، و بهداشت) را دارد. این مدارک می‌تواند شامل فیش حقوقی، اجاره‌نامه، یا اسناد مالکیت باشد.

گزارشات مربوط به وضعیت زندگی و محل سکونت

• در برخی موارد، دادگاه ممکن است درخواست بازدید از محل سکونت متقاضی حضانت را کند یا یک گزارش از وضعیت زندگی او ارائه دهد. این گزارش معمولاً توسط مشاوران اجتماعی یا مددکاران دادگاه تهیه می‌شود.

گزارش‌های مربوط به سوءرفتار یا خشونت

• اگر ادعای سوءرفتار یا خشونت علیه یکی از والدین یا افراد دیگری مطرح شود، مدارک و شواهد مربوط به آن باید ارائه گردد. این مدارک می‌تواند شامل گزارش‌های پلیس، گواهی‌های پزشکی قانونی، یا شهادت شهود باشد.

توافق‌نامه بین والدین (در صورت وجود)

• اگر والدین به‌صورت مسالمت‌آمیز بر سر حضانت توافق کرده‌اند، یک توافق‌نامه کتبی که شرایط حضانت را مشخص می‌کند، باید به دادگاه ارائه شود. این توافق‌نامه باید به تأیید دادگاه برسد.

شهادت شهود

• در برخی موارد، شهادت شهود مبنی بر توانایی فرد برای نگهداری از کودک یا عدم صلاحیت والد دیگر ممکن است لازم باشد. شهود باید بتوانند وضعیت خانوادگی، مالی، و شرایط روحی و رفتاری والدین را به‌طور دقیق شرح دهند.

گزارش مددکاری اجتماعی

• اگر دادگاه تشخیص دهد، می‌تواند مددکار اجتماعی را برای بررسی شرایط خانواده و فرزند تعیین کند. این گزارش به‌عنوان یکی از مدارک مهم در تصمیم‌گیری برای حضانت دائم محسوب می‌شود.

برای گرفتن حضانت بچه به کجا مراجعه کنیم؟

خواهان جهت ثبت  دادخواست سلب حضانت ابتدا به دفاتر خدمات قضائی مراجعه و پس از ثبت دادخواست مرجع صالح جهت رسیدگی دادگاه خانواده خواهد بود. پس از ارجاع پرونده به شعبه موردنظر مدیر دفتر ضمن بررسی دادخواست چنانچه از تکمیل بودن آن مطمئن شود دادخواست را جهت تعیین وقت به نظر رئیس شعبه رسانده، رئیس شعبه نیز ضمن بررسی دستور تعیین وقت را خواهد داد.

بیشتر بخوانید: قانون جدید ملاقات فرزند

دادن حضانت فرزند به مادر در دفترخانه

نظر به اینکه حضانت فرزند بعد از رسیدن به سن هفت سال از جمله حقوق متعلق به زوج می باشد، زوج هر زمان که تصمیم بگیرد می تواند حقوق خود در خصوص حضانت فرزند را به مادر واگذار نماید. جهت واگذاری حضانت دفترخانه می تواند سندی تحت عنوان وکالت نامه تنظیم نموده و کلیه اختیارات مقرر جهت نگهداری طفل مشترک را به زوجه واگذار نماید.

در هر صورت، در مواردی که والدین جدا شده یا طلاق گرفته‌اند، مشاوره حقوقی با یک وکیل متخصص در حقوق خانواده و مطالعه قوانین مربوطه در جامعه و کشور خود بسیار مهم است تا بهترین تصمیمات در مورد حضانت فرزندان مشترک اتخاذ گردد.

حضانت از جمله مسائلی است که به طور مستقیم با رفاه و رشد کودک در ارتباط است. قوانین حضانت به گونه‌ای طراحی شده‌اند که منافع کودک را در اولویت قرار دهند. والدین باید از حقوق خود در این زمینه آگاه باشند و در صورت لزوم از مشاوره حقوقی کمک بگیرند تا بهترین تصمیمات را برای آینده فرزند خود بگیرند. حضانت دائم به معنای داشتن مسئولیت طولانی‌مدت در قبال تربیت و نگهداری فرزند است و معمولاً تحت شرایط خاصی از جمله فوت یکی از والدین، عدم صلاحیت والدین، یا توافق والدین تعیین می‌شود. در تمامی موارد، دادگاه همواره منافع و سلامت کودک را در اولویت قرار داده و تصمیم‌گیری می‌کند. مدارک لازم برای حضانت دائم شامل مدارک هویتی، مالی، پزشکی، و مدارک قانونی مربوط به شرایط خاص خانواده و فرزند است. ارائه این مدارک به دادگاه، باعث می‌شود که قاضی با در نظر گرفتن منافع کودک، بهترین تصمیم را درباره حضانت بگیرد.

در شرایطی که حضانت بین والدین یا سایر افراد خانواده مورد اختلاف قرار می‌گیرد، بهتر است که این مسئله با توجه به منافع کودک و در محیطی بدون تنش حل و فصل شود.

حمیرا پارسا وکیل پایه یک دادگستری عضو کانون وکلای دادگستری مرکز آماده پاسخگویی به سوالات شما عزیزان می باشد.