مهریه چیست؟ نحوه مطالبه

بروزرسانی(1404/02/26)

مهریه به‌عنوان مالی، حقوقی است که بر عهده مرد در ازدواج قرار دارد و به‌محض عقد نکاح بر ذمه او ثابت می‌شود. این هدیه می‌تواند به هر شکلی، اعم از پول نقد، سکه، ملک، طلا یا هر چیز دیگری تعیین شود و نشان‌دهنده ارزش و اهمیت زن در این رابطه است. مهریه نه تنها در فرهنگ‌های مختلف نشانی از احترام و حمایت از زن است، بلکه به‌عنوان یک پشتوانه مالی، می‌تواند در شرایط ناپایداری ازدواج نقش مهمی ایفا کند. در قوانین ایران نیز مهریه به‌عنوان یک حق مالی به رسمیت شناخته شده و زن می‌تواند هر زمانی که بخواهد آن را مطالبه کند. این حق زن حتی پس از طلاق نیز پابرجاست و جزو حقوق اولیه اوست. مگر اینکه در طلاق توافقی بخواهد یک میزان مشخص و تمام مهریه خود را ببخشد.

انواع مهریه

در ادامه مطلب انواع مهریه و نحوه مطالبه را بطور کامل شرح می دهیم، مهریه دارای نوع های مختلفی می باشد که هر کدام نام منحصربفرد خود را دارند.

• مهر المسمی:

  در درخواست مطالبه مهریه، به مهر درخواستی که در زمان عقد با توافق زوجین معین شده باشد را می گویند. مطالبه این نوع مهریه از رایج ترین نوع می باشد،که می تواند شامل هر چیزی قابل ارزش اقتصادی یا تملکی باشد از خانه، ماشین، پول، طلا و … بعد از اتمام عقد زن مالک تمام مهریه است و میتواند هر زمان که خواست درخواست مطالبه مهریه را مطرح کند و نکته ی ظریف آن جا ست که در ازدواج دائم این ضرورت که پیش از عقد مهریه مشخص و ثبت گردد وجود ندارد و بعد از عقد با توافق زن و مرد هم می توان مهریه را انتخاب و تصویب کرد.

• مهر المثل:

  شرایط مهر کردن دیگری که در مطالبه مهریه پیش می آید زمانی است که مهر المسمی تا زمان بعد از ازدواج هنوز تعیین نشده باشد و به این مهر که بعد از ازدواج با نظر دادگاه با توجه به سن و موقعیت و جایگاه اجتماعی و شرایط زمانی برای زن تعییین می شود، مهر المثل گویند.

از شرایط دقیق تر این نوع از مطالبه مهریه می توان گفت :

رابطه ی زناشویی رخ داده باشد ولی مهر المسمی تعیین نشده باشد و یا در عقد شرط عدم مهر باشد، باز هم بعد از رابطه‌ی زناشویی در مطالبه مهریه، مهرالمثل به زن تعلق می‌گیرد.
اگر بنا به شرایطی مهر المسمّی تعیین شده باطل گردد یا ازرش اقتصادی مالی نداشته باشد آنگاه مهر المثل تعلق میگیرد.

•  مهرالمتعه

درحالی که در مطالبه مهریه مهر المثل را با توجه به وضعیت و شرایط زن تعیین می کنند، مهرالمتعه را با توجه به وضعیت اقتصادی مرد تعیین می کنند. این نوع از مطالبه مهریه در شرایطی به زن تعلق می‌گیرد که درعقد نكاح مهر ذكر نشده باشد و شوهر قبل از نزدیكی و تعیین مهر، زن خود را طلاق بدهد.

قانون جدید مهریه

قانون جدید مهریه به‌دلیل افزایش پرونده‌های مهریه و مشکلات مالی که بسیاری از مردان با آن مواجه شده‌اند، به شکلی تغییر کرده است که از فشار مالی شدید بر مردان جلوگیری کند. طبق این قانون، پرداخت تا 110 سکه الزامی است و برای مازاد بر این تعداد، تنها در صورتی که مرد توانایی مالی داشته باشد، دادگاه می‌تواند او را ملزم به پرداخت کند. همچنین، در صورت ناتوانی مالی مرد، زندان برای پرداخت بیش از 110 سکه اعمال نمی‌شود، مگر اینکه مرد عمداً از پرداخت خودداری کند. این تغییرات به نحوی تنظیم شده است که از تضادهای مالی شدید در خانواده‌ها جلوگیری کند و از سوءاستفاده‌های احتمالی در مسئله مهریه بکاهد. هدف اصلی این قانون کاهش زندانی شدن مردان به‌دلیل عدم توانایی مالی و ایجاد توازن در حقوق زن و مرد است.

آیا در قانون جدید مهریه زندان دارد؟

یکی از جنجالی‌ترین مسائل مرتبط با مهریه، حکم زندان برای ناتوانی در پرداخت مهریه است. در قانون جدید، زندان تنها در شرایطی اعمال می‌شود که مرد توانایی مالی پرداخت مهریه را داشته باشد و از انجام آن خودداری کند. برای مهریه تا 110 سکه، مرد ملزم به پرداخت است، اما اگر نتواند بیش از این مقدار را پرداخت کند و دادگاه ناتوانی او را تأیید کند، زندان برای وی در نظر گرفته نمی‌شود. این تغییر قانونی برای جلوگیری از افزایش زندانیان مهریه و کاهش فشار بر مردان به دلیل ناتوانی مالی طراحی شده است، در حالی که همچنان حقوق زن محفوظ می‌ماند.

ترفندهای ندادن مهریه

برخی از مردان به‌دنبال راهکارهایی هستند تا از پرداخت مهریه اجتناب کنند، مانند انتقال اموال به نام افراد دیگر یا پنهان کردن دارایی‌ها. این ترفندها، هرچند که از نظر قانونی ممکن است به‌طور موقت مانع از اجرای مهریه شوند، اما در نهایت دادگاه می‌تواند چنین اقدامات را به‌عنوان فرار از پرداخت مهریه تلقی کند و اموال را به نفع زن توقیف کند. پنهان کردن اموال یا انتقال غیرقانونی دارایی‌ها می‌تواند باعث بروز مشکلات حقوقی برای مرد شود و در بسیاری از موارد به‌عنوان جرمی شناخته شود که عواقب سنگینی دارد.

برای به اجرا گذاشتن مهریه چه باید کرد؟

اگر زنی قصد داشته باشد مهریه خود را به اجرا بگذارد، ابتدا باید درخواست خود را در یکی از دو مسیر حقوقی مطرح کند: دفاتر ثبت اسناد رسمی یا دادگاه خانواده. اگر مهریه در سند رسمی ازدواج ثبت شده باشد، مراجعه به دفاتر ثبت یکی از سریع‌ترین راه‌ها برای آغاز فرایند مطالبه است. در این مسیر، دفترخانه اقدام به صدور اجراییه برای مهریه می‌کند و اموال مرد از طریق این اجراییه توقیف یا برای پرداخت مهریه به‌کار گرفته می‌شود. روش دیگر، مراجعه به دادگاه خانواده و تنظیم دادخواست مهریه است. در این روش، زن باید دادخواستی ارائه دهد و دادگاه پس از بررسی شرایط، حکم لازم برای پرداخت مهریه را صادر می‌کند. در هر دو روش، وضعیت مالی مرد بررسی می‌شود و در صورت عدم توانایی مالی، حکم به تقسیط مهریه داده می‌شود تا مرد به‌صورت اقساطی مهریه را پرداخت کند.

دادخواست مهریه

برای دریافت مهریه، زن باید دادخواستی به دادگاه ارائه دهد. این دادخواست شامل اطلاعاتی درباره میزان مهریه و نحوه مطالبه آن است. دادگاه پس از دریافت دادخواست، وضعیت مالی مرد را بررسی می‌کند و در صورتی که توانایی پرداخت مهریه را داشته باشد، او را ملزم به پرداخت کامل یا تقسیط مهریه می نماید.

 سریع‌ترین راه گرفتن مهریه

در صورتی که زن بخواهد به‌سرعت مهریه خود را مطالبه کند، می‌تواند به دفاتر ثبت اسناد رسمی مراجعه کند، به‌خصوص اگر مهریه در سند رسمی ازدواج درج شده باشد. دفاتر ثبت به‌طور مستقیم بدون نیاز به تشکیل پرونده دادگاهی اقدام به صدور اجراییه برای مهریه می‌کنند. این روش به دلیل سرعت بالای اجراییه و امکان توقیف سریع اموال مرد، یکی از موثرترین راه‌ها برای دریافت مهریه است. در این روش، اموال مرد به‌طور مستقیم برای پرداخت مهریه مورد بررسی قرار می‌گیرد و در صورت داشتن توان مالی، وی ملزم به پرداخت مهریه خواهد شد. البته زن می‌تواند همزمان از روش‌های دیگری همچون مراجعه به دادگاه خانواده نیز استفاده کند، اما دفاتر ثبت به‌دلیل سرعت بالای اجراییه، معمولاً ترجیح داده می‌شوند.

مهریه بخشیده شده قابل برگشت است؟

اگر زن مهریه خود را به‌صورت رسمی ببخشد، این مسئله بستگی به نوع بخشش دارد. در صورتی که مهریه به‌عنوان هبه بخشیده شده باشد، در شرایط خاصی می‌توان آن را بازگرداند. هبه یعنی بخشش بدون عوض، و طبق قانون، هبه قابل رجوع است مگر در موارد خاص مانند اینکه گیرنده هبه، مال را به دیگری منتقل کرده باشد. اما اگر مهریه به‌صورت ابراء (یعنی اسقاط حق) بخشیده شود، زن دیگر حق مطالبه مجدد مهریه را نخواهد داشت. این نوع بخشش با امضای اسناد قانونی و رسمی انجام می‌شود و پس از آن قابل بازگشت نیست. بنابراین، زنان باید پیش از بخشش مهریه خود به دقت به نوع آن توجه کنند و از عواقب قانونی هر تصمیم خود مطلع باشند.

نحوه تعیین پرداخت مهریه در عقدنامه

• مهریه عندالاستطاعه

مهریه عندالاستطاعه نوعی از مهریه است که در آن پرداخت مهریه تنها زمانی بر عهده شوهر قرار می‌گیرد که توان مالی کافی داشته باشد. این شرط برای برخی از خانواده‌ها به‌عنوان یک توافق مالی مناسب در نظر گرفته می‌شود. به این ترتیب، زن در صورت درخواست مهریه، باید توانایی مالی شوهر را اثبات کند تا حق قانونی خود را به‌دست آورد. این شرط برای افرادی که می‌خواهند تعهدات مالی کمتری به عهده داشته باشند، مناسب است اما می‌تواند فرایند مطالبه مهریه را پیچیده‌تر کند.

در قوانین جدید مربوط به مهریه عندالاستطاعه، شفافیت بیشتری برای شرایط و چگونگی اثبات استطاعت مالی شوهر وجود دارد. این قانون به زن اجازه می‌دهد تا در صورت عدم استطاعت مالی شوهر، مهریه را مطالبه نکند. همچنین قانون، رویه‌های جدیدی برای احراز استطاعت تعریف کرده است تا شرایط و میزان توانایی مالی شوهر بهتر مورد ارزیابی قرار گیرد. این تغییرات قانونی می‌تواند از بروز مشکلات قضایی و کشمکش‌های طولانی جلوگیری کند و فرآیند را برای هر دو طرف آسان‌تر کند.

بیشتر بخوانید: تعدیل در اقساط مهریه

• مهریه عندالمطالبه

مهریه عندالمطالبه نوعی مهریه است که زن می‌تواند هر زمان که بخواهد آن را مطالبه کند و شوهر موظف به پرداخت آن است. در این نوع از مهریه، نیازی به اثبات استطاعت مالی شوهر نیست و زن در هر زمان قانونی می‌تواند حق خود را درخواست کند. مهریه عندالمطالبه برای زنانی که به دنبال تضمین مالی بیشتری هستند مناسب است. این نوع مهریه بیشتر در مواردی مورد توجه قرار می‌گیرد که زن و شوهر خواهان تعهدات مالی مستقیم و قطعی هستند و نمی‌خواهند شرایط خاصی برای پرداخت مهریه اعمال شود. در قوانین جدید، تغییراتی در روند درخواست و پرداخت مهریه عندالمطالبه ایجاد شده است. این قانون شرایط و نحوه درخواست را مشخص کرده و به زن اجازه می‌دهد که به‌محض ثبت درخواست، مهریه را دریافت کند. البته، این قانون به مرد نیز امکان می‌دهد که در صورت بروز مشکلات مالی، تقاضای زمان بیشتر یا پرداخت اقساطی داشته باشد. این قوانین به جهت جلوگیری از هر گونه اختلاف و ارائه راه‌حل‌های قانونی برای تسهیل روند پرداخت و مطالبه مهریه عندالمطالبه، طراحی شده‌اند.

مهریه شرعی چقدر است؟

مهریه شرعی حداقل میزانی از مهریه است که بر اساس احکام اسلامی و قوانین فقهی تعیین شده و به عنوان حداقل تعهد مالی برای مرد در عقد نکاح به زن تعلق می‌گیرد. این مقدار، معمولاً براساس توافق زوجین مشخص می‌شود، اما در برخی از مذاهب اسلامی، مقدار مشخصی از مهریه به‌عنوان مهریه شرعی در نظر گرفته شده است. اهمیت این نوع مهریه در آن است که به‌عنوان یک ضمانت مالی شرعی و حقوقی برای زن محسوب می‌شود، بدون اینکه فشار مالی زیادی بر شوهر ایجاد کند. همانگونه که در ویکی پدیا اشاره شده است:

مهریه به عنوان عاملِ «بازدارندهٔ شوهر از تصمیم عجولانه برای طلاق» و تأمین مالی زنِ خانه پس از طلاق (یا پس از فوت شوهر) پذیرفته شده‌است.

ابرا مهریه چیست؟

ابرا مهریه به معنای بخشش مهریه توسط زن به همسرش است و این تصمیم می‌تواند به صورت رسمی یا غیررسمی انجام شود. هنگامی که زن مهریه خود را می‌بخشد، دیگر حقی برای مطالبه آن ندارد و این تصمیم می‌تواند در شرایطی مثل توافق برای جدایی دوستانه یا بخشیدن بدهی‌ها به عنوان هدیه صورت گیرد. این عمل در قوانین ایران مورد تایید است و زن با اراده خود می‌تواند به‌طور کامل یا بخشی از مهریه خود را ابرا کند، مشروط بر اینکه این بخشش به صورت داوطلبانه و بدون اجبار باشد.

مستثنیات دین در مهریه

مستثنیات دین به دارایی‌هایی اطلاق می‌شود که از پرداخت بدهی، از جمله بدهی مهریه، معاف هستند و نمی‌توان آنها را برای وصول مهریه ضبط کرد. این دارایی‌ها شامل مواردی همچون محل سکونت اصلی، وسایل ضروری زندگی و برخی اموال شخصی می‌شوند. این مستثنیات به گونه‌ای طراحی شده‌اند که حتی در صورت داشتن بدهی مهریه، مرد و خانواده‌اش از حداقل‌های زندگی محروم نشوند. این قانون برای حفظ حداقل‌های معیشتی مرد به کار گرفته می‌شود و اجازه نمی‌دهد که مطالبه مهریه باعث از دست رفتن تمام دارایی‌های اساسی او شود.

درخواست و نحوه مطالبه مهریه

اگر مهریه به صورت پول نقد یا طلا و سکه باشد زن می تواند با مراجعه به دفتر ازدواج یا اداره ثبت اسناد محل ازدواج درخواست مطالبه مهریه خود را اعلام کند. پس از ابلاغ اجراییه ی مطالبه مهریه اگر مرد تا مدت 10 روز دین خود را به زن نپردازد زن می تواند در فرآیند مطالبه مهریه تقاضای توقیف اموال و حقوق مرد را از سازمانها و مؤسسه های دولتی و یا خصوصی داشته باشد حتی می تواند مطالباتی را که شوهر از اشخاص دیگری دارد و یا موجودی حسابهای بانکی او را توقیف کند و تا میزان یک چهارم حقوق (مادام که شوهر متأهل است) و نیز یک سوم آن را (در صورتی که زن و شوهر از یکدیگر جدا شوند و تا زمانی که شوهر زن دیگری اختیار نکرده) توقیف کند.

زوجه از طرق ذیل می تواند مهریه خود را مطالبه نماید:

• مطالبه مهریه از طريق دادگستري

زوجه در مراجعه به دادگاه با ارائه دادخواست حقوقی جهت مطالبه مهریه به دادگاه ویژه خانواده، مهریه خود، هزینه ابطال تمبر و حق الوکاله وکیل پایه یک را مطالبه می کند و همزمان تقاضای توقیف اموال همسرش را نیز میتواند بنماید. هزینه تمبر دادخواست مطالبه مهریه بابت یک میلیون تومان اول مهریه، پانزده هزار تومان تمبر و بابت مابقی مهریه به ازای هر یک میلیون تومان، بیست هزار تومان تمبر الصاق میگردد.

• مطالبه مهریه از طريق اجراي ثبت 

زن میتواند مهریه خود را از طریق اجرای ثبت اسناد رسمی مهریه خود را مطالبه نماید برای مطالبه مهریه از طریق ثبت به این صورت که قباله ازدواج خود را به دفترخانه محل ثبت عقد ارائه و تقاضای صدور اجرائیه نماید سپس با اجرائیه به اداره ثبت مراجعه و مهریه خود را مطالبه کند که البته به میزان نیم عشر دولتی هزینه اجرایی پرداخت مینماید که بعداً این هزینه از شوهر اخذ خواهد گردید که در این راستا مالی اعم از وجه نقد یا مال منقول ماشین – موبایل و یا مال غیر منقول ملک توقیف میگردد البته به شرط اینکه جزء مستثنیات دین نباشد.درهمین باب باید بدانید که:

زوجه می تواند زوج را درطی عملیات مطالبه مهریه از کشور ممنوع الخروج نماید. برای این امر باید فرم ممنوع الخروج کردن را از همان اداره ای که دادخواست مطالبه مهریه را مطرح کرده دریافت کرده و تکمیل نماید. آنچه اهمیت دارد این است که در این فرم باید قید کنید که نسبت به چه میزانی از مطالبه مهریه درخواست ممنوع الخروج شدن زوج را دارید، چراکه هر میزان از مهریه را که در این فرم قید کنید دیگر نسبت به آن نمی توانید تقاضای توقیف اموال را داشته باشید.
دقت کنید اموالی که در مطالبه مهریه معرفی می کنید باید جزو مستثنیات دین نباشد.
اگر زوج پس از ابلاغ اجرائیه اموال خود را به قصد فرار از دین به دوستان و آشنایان انتقال دهد در صورت شکایت و اثبات این عملش او مشمول مجازات مرقوم در ماده 4قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی می شود. برای ابطال معامله انجام شده ؛ این امر از طریق حقوقی نیز قابل پیگیری است.
اقدام برای مطالبه مهریه به شیوه ی اجرای ثبت اسناد مزایا و معایبی نسبت به اقدام مطالبه مهریه از شیوه دادخواست دادگستری دارد که توجه به آن اهمیت بسیاری دارد:

عواقب اجرا گذاشتن مهریه

اجرای مهریه در ایران به عنوان یکی از حقوق مالی زن، پیامدهای مهمی برای هر دو طرف دارد. در صورت درخواست زن برای اجرای مهریه، ابتدا او باید به دفاتر اسناد رسمی یا دادگاه مراجعه کرده و درخواست صدور اجراییه کند. پس از صدور اجراییه، فرآیند قانونی برای وصول مهریه آغاز می‌شود و این موضوع می‌تواند به عواقب مختلفی منجر شود.

۱. توقیف اموال مرد

اولین پیامد مهم اجرای مهریه، توقیف اموال مرد است. پس از صدور اجراییه، دادگاه اموال مرد را شناسایی کرده و آن‌ها را برای پرداخت مهریه به نفع زن توقیف می‌کند. این اموال می‌توانند شامل حساب‌های بانکی، خودرو، ملک، سهام و سایر دارایی‌های با ارزش باشند. در صورت وجود بدهی مالی به ارزش مهریه، دادگاه این اموال را فروخته و مبلغ حاصله را به زن پرداخت می‌کند.

2. احتمال اعمال حکم جلب و بازداشت

اگر مرد از پرداخت مهریه خودداری کرده و امکان تقسیط نیز وجود نداشته باشد، یا اگر علی‌رغم توانایی مالی از پرداخت مهریه خودداری کند، زن می‌تواند درخواست حکم جلب و بازداشت او را بدهد. در این حالت، در صورت عدم همکاری مرد با دادگاه یا دفتر ثبت اسناد، حکم جلب وی صادر خواهد شد و ممکن است به بازداشت و حتی زندانی شدن او منجر شود. در این زمینه مشاوره با یک وکیل کیفری پیشنهاد می شود.

مشاوره حقوقی رایگان مهریه

اگر شما به دنبال راهی سریع و قانونی برای مطالبه مهریه خود هستید، بسیار مهم است که مشاوره حقوقی رایگان مهریه از یک وکیل با تجربه کمک بگیرید تا مطمئن شوید تمامی حقوق قانونی شما به درستی احقاق می‌شود. حمیرا پارسا وکیل پایه یک دادگستری، با سال‌ها تجربه در پرونده‌های حقوقی خانواده و مهریه می‌تواند شما را در تمامی مراحل حقوقی به بهترین شکل راهنمایی کند. با توجه به پیچیدگی‌های حقوقی مهریه، از جمله اجرای آن، نحوه محاسبه به نرخ روز، و راه‌های قانونی برای دریافت آن، داشتن یک وکیل متخصص نه تنها به شما کمک می‌کند که از حقوق خود به بهترین نحو استفاده کنید، بلکه از مواجهه با مشکلات حقوقی جلوگیری می‌کند. او با آگاهی کامل از جدیدترین تغییرات قوانین مهریه، توانایی بررسی دقیق پرونده و ارائه استراتژی‌های قانونی مؤثر را دارد. روند مطالبه مهریه می‌تواند پیچیده و زمان‌بر باشد، از توقیف اموال گرفته تا پیگیری قانونی پرونده. یک وکیل مجرب می‌تواند با تسریع این فرآیند و جلوگیری از مشکلات حقوقی، به شما کمک کند که به حق خود برسید و بهترین نتیجه ممکن را بگیرید. بهترین وکیل مهریه تهران با درک کامل از حقوق زنان و توانایی‌های خود در مذاکره و دفاع از حقوق شما، می‌تواند به عنوان یک همراه قابل‌اعتماد در تمام مراحل این پروسه به شما کمک کند.

نتیجه گیری

در این محتوا به‌طور جامع به موضوع مهریه و قوانین مرتبط با آن پرداخته شده است. مهریه به‌عنوان حق مالی زن در ازدواج مطرح می‌شود و امکان محاسبه مهریه به نرخ روز نیز وجود دارد، به‌خصوص در مواقعی که تورم ارزش پول را کاهش می‌دهد. همچنین قانون جدید مهریه، زندان برای مهریه‌های بالاتر از 110 سکه و درخواست‌های طلاق از سوی زن نیز مورد بررسی قرار گرفته است. راه‌های مطالبه مهریه از طریق دادگاه و دفاتر ثبت و مراحل مختلف پیگیری نیز توضیح داده شده است. در پایان برای پیگیری بهتر و دقیق‌تر، پیشنهاد ما این است که از خدمات مشاوره حقوقی حمیرا پارسا وکیل طلاق، بهره مند شوید. ما با سال‌ها تجربه در پرونده‌های خانواده، می‌توانیم شما را در تمام مراحل حقوقی مهریه یاری و روند مطالبه را با موفقیت به سرانجام برسانیم. با داشتن وکیلی مجرب و آگاه، شما می‌توانید از تمامی حقوق قانونی خود بهره‌مند شوید و مطمئن باشید که تمامی مراحل پیگیری با دقت و سرعت بیشتری انجام می‌شود. دفتر حقوقی حمیرا پارسا وکیل پایه یک دادگستری آماده مشاوره حقوقی و پاسخگویی به سوالات شما عزیزان می باشد.